Podczas wrocławskiego Festiwalu Racjonalistycznego uroczyście podpisaliśmy umowę o współpracy z Humanistycznym Związkiem Niemiec. Informując na stronie internetowej PSR o podpisaniu umowy, obiecaliśmy przedstawić bliżej naszego nowego partnera.
W swej obecnej postaci HVD powstał 14 stycznia 1993 roku w wyniku połączenia licznych grup wolnomyślicieli, ateistów, bezwyznaniowców z obu części zjednoczonych Niemiec w jedną organizację. Związek jest wspólnotą o charakterze światopoglądowym i służy krzewieniu wolnomyślicielskiego, humanistyczno-naukowego poglądu. W swojej działalności i promocji Związek zwraca się przede wszystkim do tych osób, które nie są związane z żadną wspólnotą kościelną lub wyznaniową.
Działalność HVD opiera się głównie na strukturach regionalnych. Na szczeblu federalnym jest wydawane własne pismo o nazwie Diesseits. Ukazał się w nim na początku zeszłego roku artykuł o działalności PSR, napisany przez Elę Binswanger-Stefańską. Na przykładzie największej i najaktywniejszej struktury regionalnej Związku, Landesverband Berlin, przedstawimy aktualną działalność HVD. Opisanie ponad 40 stałych projektów, prowadzonych przez HVD Berlin, zajęłoby zbyt dużo miejsca. O części z nich piszę niecowięcej, inne tylko wymieniam.
Nauka
W roku 1997 powstała Humanistische Akademie e. V., Studien – und Bildungswerk des Humanistischen Verbandes Deutschlands, Berlin. Akademia Humanistyczna nie jest wyższą uczelnią; jest to zarejestrowane stowarzyszenie użyteczności publicznej, zajmujące się nauką i oświatą. Jego członkami są osoby fizyczne i prawne. Akademia organizuje naukową debatę i prowadzi prace studyjne nad podstawowymi problemami człowieka i środowiska naturalnego, z punktu widzenia idei humanistycznych. Organizuje konferencje, debaty, wykłady, kolokwia, wystawy etc. Wydaje własny periodyk humanismus aktuell. Taki sam tytuł nosi seria wydawnicza Akademii – przykładowy tytuł tej serii: Wolnomyślicielskie dziedzictwo.
Oświata, informacja, propaganda
Krzewienie wiedzy o ideach humanizmu, prawach człowieka, konieczności rozdziału Kościoła i państwa to główne nurty działalności oświatowo-propagandowej HVD. Jest ona prowadzona także w ramach Akademii Humanistycznej.
Humanistyczna Nauka o Życiu (Lebenskunde)
Już od 25 lat przedmiot ten jest nauczany w berlińskich szkołach przez nauczycieli desygnowanych i szkolonych przez HVD. W programie lekcji jest przekazywanie humanistycznych idei i wartości, uczenie tolerancji i odpowiedzialności, odwagi w kształtowaniu samodzielnych sądów i umiejętności ich obrony, wyboru własnej drogi życiowej. Ten nieobowiązkowy przedmiot, adresowany do dzieci niechodzących na
lekcje religii, wybrało do tej pory około 50 000 uczniów. Ogromna większość z nich to uczniowie szkół podstawowych. Z bogatego zbioru materiałów pomocniczych dla nauczycieli Lebenskunde korzystamy już od kilku miesięcy na portalu etykawszkole.pl.
Poradnia na temat sekt i okultyzmu
Fascynacja młodzieży (ale też i osób dorosłych) praktykami okultystycznymi i magicznymi ideami jest nadal duża. Specjaliści z HVD wspomagają i uświadamiają ludzi, znajdujących się w sytuacjach kryzysowych, o niebezpieczeństwach wpadnięcia w sieci zastawiane przez takie grupy.
Kultura
Bardzo bogata oferta kulturalna, adresowana zarówno do członków HVD jak i szerokiej publiczności obejmuje zaproszenia do teatru, na wystawy, wykłady, imprezy, koncerty, spacery po mieście. W tym obszarze działalności mieszczą się też ceremonie humanistyczne, obejmujące wszystkie ważne wydarzenia w życiu młodego człowieka i osób dorosłych; od narodzin po pogrzeb. HVD dysponuje nawet własnym miejscem pochówków. Jest to piękny leśny cmentarz o powierzchni ca 6000 m2 w dzielnicy Zehlendorf, z miejscami dla około 2000 urn.
Praca z dziećmi, z młodzieżą i rodziną
Także w tej dziedzinie oferta jest iście imponująca. Rozrywka łączy się z nauką, dyskusją i rozmową na ważne tematy. Młodzi ludzie uczą się odpowiedzialności za własne postępowanie, tolerancji, partycypacji, ale też rozwiązywania konfliktów z rówieśnikami. W tym obszarze działalności HVD mieszczą się też:
Młodzi Humaniści (JuHu)
To jest własna „młodzieżówka”, która podejmuje wszystkie istotne dla dzieci i młodzieżytematy, ale też uczestniczy w projektach „dorosłej” części HVD. JuHu organizuje też akcje protestacyjne przeciwko przemocy, dyskryminacji i bezprawiu wobec dzieci i młodzieży.Zajmuje się międzynarodową wymianą młodzieży. Organizuje kolonie i obozy.
Klub młodzieżowy AF 70
Młodzi Humaniści samodzielnie prowadzą klub, zlokalizowany w dzielnicy Lichtenberg.Oferta klubowa, adresowana do dzieci od lat 6 i młodzieży do lat 21 obejmuje imprezykulturalne, sportowe, rozrywkowe, organizację wycieczek. Młodzi ludzie, niepotrafiący sobieporadzić ze swoimi problemami, otrzymują w klubie wsparcie i poradę specjalistów.
Ośrodek sportowo-wypoczynkowy
Ośrodek jest położony nad berlińskim jeziorem Heiligensee, na rozległej działce leśnej.Grupy młodzieży mogą tu spędzać wakacje, ale też organizować okolicznościowe spotkania,zbierać się dla omówienia prowadzony przez JuHu projektów.
Biuro dzieci i młodzieży (KJB)
Jest to lokalne biuro, którego zadaniem jest aktywizacja dzieci i młodzieży do działań na rzecz dzielnicy Marzan-Zellendorf, ale też reagowanie na łamanie praw młodych ludzi. Biuro wykorzystuje bogatą infrastrukturę komunalną, kulturalną i sportową dzielnicy, jeszcze z czasów NRD. Od siebie dodam, że jest to dzielnica robotnicza, która szczególnie negatywnie i dotkliwie odczuła zjednoczenie wschodniej i zachodniej części miasta po upadku muru berlińskiego; odczuli to także jej najmłodsi mieszkańcy.
Jugendfeier
To ceremonia humanistyczna, adresowana do młodzieży w wieku 13-15 lat. To takie pasowanie młodego człowieka na dorosłego, zamiast katolickiego bierzmowania i protestanckiej konfirmacji; bez potrzeby wyznania wiary i składnia ślubowania. Prawo w Niemczech mówi, że w wieku 14 lat młodzież sama, a nie rodzice, decyduje o swojej przynależności – lub nie – do Kościoła. Podczas sześciomiesięcznego programu przygotowującego do uroczystości Jugendfeier młodzi ludzie uczestniczą w licznych projektach i imprezach, przygotowujących ich do stawania się dorosłymi. Główna uroczystość odbywa się w sławnym berlińskim teatrze rewiowym Friedrichstadtpalastz udziałem głównych bohaterów, ich rodziców i przyjaciół (na szerzej pisałem o tym na Racjonaliście).
Przedszkola humanistyczne
HVD prowadzi w Berlinie 23 własne przedszkola z bogatym programem wychowawczym.Opiekunowie i wychowawcy muszą się wykazać najwyższymi kwalifikacjami pedagogicznymii opowiadać się za humanistycznym światopoglądem. Przedszkola bardzo blisko współpracują z rodzicami, którzy uczą się wspierać i rozwijać wartości, jakie ich dzieci wynoszą z humanistycznego przedszkola.
Ośrodki rodzinne HVD
W dwóch takich ośrodkach Związek pomaga w rozwiązywaniu problemów rodzinnych, doradza i wspiera w sprawach uzupełniania kwalifikacji i wykształcenia dorosłych członkówrodzin. Zachęca do korzystania z bogatej oferty kulturalnej HVD. Hasłem przewodnimośrodków jest Wzmacniać więzi rodzinne.
Opieka zdrowotna i socjalna
Szczególnie bogata oferta HVD w tej dziedzinie jest adresowana do osób w trudnych sytuacjach życiowych. Człowiek i jego godność są tutaj najwyższym dobrem. Często wystarczy tylko pomóc komuś w odzyskaniu pewności siebie i uwierzeniu we własne siły i możliwości. Są to:
- Ruchome hospicjum dla dzieci „Berlińskie serce”.
- Poradnia psychologiczna.
- Utworzona w roku 1995 federalna centrala Patientenverfügung. Chodzi tutaj o składanie i aktualizację uwierzytelnionych oświadczeń woli przez pacjentów hospicjów i ośrodków opieki paliatywnej, dotyczących podejmowanej wobec nich terapii (czy ma być prowadzona, czynie) w skrajnych przypadkach, np. śpiączki, całkowitej demencji i podobnych przypadków.
- Dong Ban Ja, to opieka hospicyjna adresowania do cudzoziemców i wyznawców innych religii, których w Berlinie jest bardzo wielu.
- Hospicjum stacjonarne Ludwigspark.
- Ośrodek informacyjno-kontaktowy samopomocy oferuje pomieszczenia i wykwalifikowanąpomoc grupom, organizującym się dla samodzielnego uporania się z ich problemami, np.uzależnieniami.
- Ośrodek koordynacyjny i doradczy dla osób starszych.– Poradnia dla rodzin z chorymi dziećmi.
- Punkt pomocy transportowej osobom niepełnosprawnym i chronicznie chorym (zawożenie do lekarzy, do urzędów, wyprowadzanie na spacer).
- Poradnia dla osób zagrożonych bezdomnością; pomoc w uzyskiwaniu świadczeń i mieszkań socjalnych.
- Poradnia dla kobiet ciężarnych uwikłanych w konflikty rodzinne, porady parom małżeńskim.
- Ośrodek pomocy socjalnej. Pomoc osobom wymagającym opieki w domu.
- Poradnia hospicyjna i paliatywna. Zajmuje się także organizacją pogrzebów humanistycznych.
Obok kilkuset własnych pracowników etatowych (np. nauczyciele Lebenskunde, wychowawczynie w przedszkolach, personel medyczny hospicjów) HVD współpracuje z licznymi wolontariuszami. Szczególnie chodzi tu o aktywizację osób starszych. Obsługują one na przykład berliński telefon zaufania dla seniorów. Po ten numer dzwonią osoby samotne, zapomniane przez własne rodziny, szukające pomocy w rozwiązywaniu konfliktów. Telefoniczne „Poradnictwo humanistyczne” to pomoc w rozwiązywaniu szczególnie zasupłanych osobistych problemów. W czterech kawiarniach internetowych dla seniorów o nazwie „Obieżyświat” wolontariuszepomagają w obcowaniu z komputerem i opanowaniu surfowania po Internecie.
Większość z opisanych tu działań HVD jest poza możliwościami PSR; ale też wiele z nich nie mieści się w naszym programie działania. Niektóre z opisanych projektów warto zaszczepić na polski grunt. Mamy już doświadczenie wceremoniach humanistycznych, moglibyśmy je poszerzyć o Jugendfeier, czyli humanistyczną alternatywę dla katolickiego bierzmowania. Na portalu etykawszkole.pl wspomagamy nauczycieli w nauczaniu nie jakiejś tam etyki, lecz etyki humanistycznej. Korzystamy tutaj z bogatego doświadczenia HVD i ich ogromnej biblioteki materiałów pomocniczych dla nauczycieli Lebenskunde. Nasi Młodzi Racjonaliści mogliby sporo „podejrzeć” u Młodych Humanistów. Zorganizować spotkanie w celu wymiany doświadczeń można nawet jutro.
O genezie i historii HVD pisałem szerzej na Racjonaliście. A jeśli ktoś chce sobie przypomnieć, co mówił we Wrocławiu Manfred Isemeyer, Dyrektor Zarządzający HVD Berlin, zapraszam do obejrzenia nagrania:
