10 maja zostałem zaproszony do wzięcia udziału w panelu z prof. Zbigniewem Kubackim, jezuitą z Bobolanum, w ramach magazynu reporterów Polskiego Radia 1 Bez znieczulenia, tym razem pod tytułem Polak katolik, Polak ateista.
Prof. Kubacki, wraz z głównym redaktorem programu, występowali w Warszawie. Mnie połączono z nimi z wrocławskiego studia Polskiego Radia. Zanim zasiadłem w pustej salce studyjnej, mając za oszkloną ścianą dbającego jedynie o połączenie redaktora wrocławskiego, zastanawiałem się nad tym, do kogo będę kierował swoje słowa w tej audycji. I Program Polskiego Radia to radiowy mainstream, mogłem być zatem pewien, iż moich słów będzie słuchał statystyczny Polak, najpewniej utożsamiający się do pewnego stopnia z religią katolicką, choć niekoniecznie opierający tę swoją tożsamość na pogłębionej refleksji. Dlatego jednym z moich głównych ateistycznych przesłań stała się myśl o charakterze religioznawczym, wyrażona jak najprościej. Otóż uważam, iż o tym, czy ktoś jest chrześcijaninem, czy hinduistą, czy sikhem decyduje w większości wypadków geografia. Czy nie warto się więc zastanowić nad tym przypadkowym wyborem, zwłaszcza jeśli czci się monoteistyczne, wszechświatowe bóstwo? Dlaczego takie hipotetyczne, a moim zdaniem na pewno urojone bóstwo, uznaje, że ktoś ma się urodzić nad Wisłą i w związku z tym „wierzyć właściwie”, a ktoś inny nad Gangesem i „wierzyć niewłaściwie”? Gdy się nad tym choć trochę zastanowić, mówienie o wszelakich „religijnych głębiach” szybko traci sens. Do tego wątku zatem wracałem w trakcie dyskusji, co ułatwił mi na przykład telefon jednego ze słuchaczy, nawiązujący między innymi do misjonarstwa, jako powołania córki.
Wpierw, wraz z prof. Kubackim wysłuchaliśmy gotowego, 12 minutowego reportażu łączącego wypowiedzi trzech ateistek i uliczne głosy ludzi wierzących na temat ateizmu. Owe głosy ludzi wierzących były bardzo życzliwe dla nas, ateistów, ale jestem przekonany, że łatwo by było znaleźć również nieżyczliwe. Ateistki mówiły bardzo sensownie, poza jedną z nich, która nagle zaczęła się zachwycać „prawdziwie wierzącymi” i niemal z zazdrością mówić o „łasce wiary”. Mając już głos natychmiast zaprotestowałem i zauważyłem, że zarówno prof. Kubacki, jak i ja nie mamy „łaski wiary” w boga Sziwę, dajmy na to.
Prof. Kubacki był całkiem miłym rozmówcą. Redaktor był nieco po jego stronie, czemu trudno się niestety dziwić, gdyż reprezentował najpewniej większość swoich słuchaczy. Owa stronniczość najsilniej doszła do głosu, kiedy dwukrotnie stwierdził, iż nie ma co mówić o skandalach pedofilskich w Kościele, bowiem wszystko jest OK, Kościół się tym zajmuje etc. Wydaje mi się, że taką uwagę winien raczej wygłosić prof. Kubacki, nie zaś pan redaktor.
Sam starałem się nie sprowadzać postawy ateistycznej do prostego antyklerykalizmu. Zauważyłem oczywiście, iż potrzeba mówić o nadmiernej roli w przestrzeni publicznej Kościoła rzymskokatolickiego, ale ateizm nie sprowadza się do przejmowania się klerem. Wspomniałem, iż do pewnego stopnia współczuję klerykom, którzy poczuli się tak pewni swojego zbioru dogmatów, iż poświęcili mu całe życie. Mam wrażenie, że mówiłem niekiedy dość trudne dla osoby wierzącej rzeczy, ale starałem się być miły, co czynił również mój rozmówca.
Głównym pociskiem polemicznym prof. Kubackiego było sprowadzanie ateizmu do wiary. Słysząc to kilkukrotnie stawiałem na sceptycyzm. Zauważyłem, iż postawa ateistyczna nie wypływa z żadnego dogmatyzmu, ale ze sceptycyzmu. Oczywiście, chciałbym móc to rozwinąć, ale na wszystko mieliśmy jakieś 40 minut czasu, a były też telefony od słuchaczy.
Ogromnie się cieszę, że jako prezes Polskiego Stowarzyszenia Racjonalistów i przedstawiciel agnostyków i ateistów mogłem zabrać głos w przestrzeni publicznej, dzięki głównej stacji Polskiego Radia. Nie mnie oceniać, jak wypadłem, z pewnością mogłoby być lepiej, zwłaszcza na początku czułem trochę tremę. Ucieszyły mnie życzliwe głosy od wielu ateistów, a także od wierzących, co może oznacza, iż do pewnego stopnia udało mi się zachować łagodną kulturę wypowiedzi, jak i wyrazić trochę treści ważnych dla nas – ateistów. Korzystając z naszych łam, chciałbym serdecznie podziękować Redakcji Pierwszego Programu Polskiego Radia, profesorowi Kubackiemu, oraz wszystkim słuchaczom.
———-
Zapraszamy do odsłuchania całości audycji, która została dnia 16.05.2012 r. udostępniona na witrynie Polskiego Radia.
Od grudnia 2011 prezes PSR, obecnie wiceprezes. Ateista, poeta, muzyk. Publicysta „Racjonalisty” i jeden z najaktywniejszych członków forum. Od kilkunastu lat pełni też funkcję celebranta Ceremonii Humanistycznych. Studiował historię sztuki, a następnie prowadził własne badania dotyczące sztuki Orientu podczas pobytów w Indiach, na Sri Lance, na indonezyjskiej Bali (polecamy temat „Bali” na Racjonalista.tv) i w Turcji. Autor najobszerniejszego kompendium wiedzy nt. klasycznej muzyki indyjskiej w języku polskim, opublikowanego na stronie Hanuman.pl i w dużej mierze dostępnego też na racjonalista.tv (wpisz „Indie” w wyszukiwarkę). Sam gra głównie muzykę średniowieczną z zastosowaniem polifonicznej techniki gry na dwóch fletach, tzw. tibiae multiplex. Przede wszystkim jednak pisze poezję filozoficzną, inspirowaną mechanizmami natury, oraz odkryciami nauki. Stawia sobie za cel połączenie nauki i sztuki. W 2022 roku wyszła jego książka „Nowy humanizm. W stronę nowego wspaniałego świata bez ideologii”.
